YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK

        

     Elektrik Yükü Çeşitleri (Artı ve Eksi Yükler)

    Doğada iki çeşit elektrik yükü vardır. Bunlar pozitif yani (+) artı ve negatif yani (–) eksi elektrik yükleridir.
• Aynı cins elektrik yükleri birbirlerini iterler.
• Aynı cins elektrik yüküyle yüklü cisimler birbirlerini iterler.
• Zıt elektrik yükleri birbirlerini çekerler.
• Zıt cins elektrik yüküyle yüklü cisimler birbirlerini çekerler.
• Nötr cisimler birbirlerini itmez ya da çekmezler.
• Pozitif (+) yüklü cisimler nötr cismi çekerler.
• Negatif (–) yüklü cisimler nötr cismi çekerler.




     

  

       Durgun (Statik) Elektrik 

    iki cisim birbirine temas ettiğinde veya yaklaştırıldığında  cisimlerin üzerinde elektrik yükleri birikir. Cisimlerin üzerinde biriken elektrik yüklerinin tamamına  durgun (statik) elektrik denir. 

       Elektriklenme

    İki cisim birbirine temas ettiğinde veya yaklaştırıldığında  cisimlerin üzerinde elektrik yüklerinin birikmesine  yani cisimlerin üzerindeki elektrik yüklerinin sayısının değişmesine denir. Elektriklenme sonucunda cisimlerin üzerindeki yük dengesi değişir.

     Temas ve etki ile üzerinde elektrik yükleri biriken cisimlere elektriklenmiş cisimler denir. Elektriklenmiş cisimlere dışarıdan herhangi bir etki uygulanmazsa cisimlerin üzerinde birken elektrik yükleri oldukları yerde kalırlar, hareket etmez ve dağılmazlar.

     Elektriklenme Çeşitleri (Cisimlerin Elektriklenmesi) 

    Cisimler, temas ve etki ile elektriklenebilirler. Temas ile elektriklenme, sürtünme ve dokunma ile elektriklenme olarak iki çeşittir.

      Sürtünme İle Elektriklenme

    İki cisim birbirine sürtüldüğünde cisimler arasında elektron yani (–) yük alışverişi olur ve bu sayede cisimler elektriklenir. Cisimlerin bu şekilde elektriklenmesine denir.

                      

 • Sürtünme ile elektriklenme de cisimler arasında elektron  alışverişi olur.

 • Sürtünme ile elektriklenme de elektron  veren cisim pozitif (+) yükle       yüklenir.
 • Sürtünme ile elektriklenme de elektron alan cisim negatif (–) yükle yüklenir.
 • Sürtünme ile elektriklenme de cisimler arasında alınan ve verilen elektron yani (–) yük sayıları eşittir.
 • Sürtünme ile elektriklenen cisimler başlangıçta nötr haldedir.
 • Sürtünme ile elektriklenme de cisimler zıt yükle yüklenirler.

     Dokunma İle Elektriklenme

   Yüklü bir cisim (+ veya – yüklü) nötr bir cisme dokundurulursa, nötr cismi kendi elektrik yüküyle yükler. Nötr cismin bu şekilde elektriklenmesine denir.

 • Dokunma ile elektriklenen cisimler aynı cins yükle yüklenirler.

 • Dokunma ile elektriklenen cisimler aynı cins yükle yüklenecekleri için           elektriklendikten sonra birbirlerini iterler.
 • Dokunma ile elektriklenmede daima elektronlar yani (–) yükler hareket ederler.
 • Dokunma ile elektriklenmede cisimlerin kazandıkları yükler kalıcıdır.

     Etki İle Elektrikleme

   Yüklü bir cisim (+ veya – yüklü) nötr haldeki bir cisme dokundurulmadan yaklaştırılırsa, nötr cismi etki ile elektrikleyebilir yani nötr cismin belli yerlerindeki elektrik yüklerinin sayısını değiştirebilir. Cisimlerin bu şekilde elektriklenmesine denir.

• Etki ile elektriklemede elektron yani (–) yük alışverişi olmaz.

• Etki ile elektriklenmede cisimlerin üzerinde biriken yani cisimlerin kazandıkları elektrik yükleri kalıcı değildir.
• Etki ile elektriklenmede, yüklü cisim uzaklaştırılırsa, nötr cisimdeki yükler tekrar dağılır yani yükler eski haline geri döner.

• Cisimlerin etki ile elektriklenebilmesi için topraklama yapılması gerekir.
• Etki ile elektriklenmede, elektriklenen cisim ile elektriklenmeyi sağlayan cisim daima zıt yüklerle yüklenirler.

     Elektriklenmiş Cisimler Arasındaki İtme ve Çekme

• Aynı cins maddeler aynı yollarla elektriklenip birbirlerine yaklaştırılırsa birbirlerine dokunmadan birbirlerini iterler.
• Aynı cins maddeler elektriklenirse üzerinde aynı cins elektrik yükleri birikir yani maddeler aynı cins elektrik yüküyle yüklenirler.
• Aynı cins elektrik yüküyle yüklü cisimler birbirlerini iterler.
• Farklı cins maddeler aynı yollarla elektriklenip birbirlerine yaklaştırılırsa birbirlerine dokunmadan birbirlerini çekerler.

• Farklı cins elektrik yüküyle yüklü cisimler birbirlerini çekerler.
• Elektriklenmiş cisimler arasındaki uzaklık artarsa itme veya çekme kuvveti azalır.

     SONUÇLAR   

•  İki cam çubuğun üzerinde biriken elektrik yükleri aynı olduğu için cam çubuklar aynı cins yükle yüklenirler ve birbirlerini iterler.
•   Cam ve plastik çubuklar farklı cins maddeler olduğu için üzerlerinde farklı cins yükler birikir yani çubuklar farklı cins yüklerle yüklenirler ve birbirlerini çekerler.   

     Topraklama

    Herhangi bir cismi tek cins elektrik yüküyle yüklemek veya yüklü cismi nötr hale getirmek için uygulanan yönteme denir. 
   Topraklama yapılırken cisim iletken tel ile toprağa bağlanır. Toprak yani yerküre nötrdür. 

  Topraklama İle İlgili Örnekler 

  Pozitif yüklü cisim topraklanırsa (yani iletken tel ile toprağa bağlanırsa), cisim nötr oluncaya kadar topraktan elektron (– yük) alır.

  Negatif  yüklü cisim topraklanırsa (yani iletken tel ile toprağa bağlanırsa), cisim nötr oluncaya kadar toprağa elektron (– yük) verir.